“Tượng thần chúng chỉ là vàng bạc, chỉ do tay người thế tạo thành. Có mắt có miệng, không nhìn không nói, có mũi có tai, không ngửi không nghe. Có hai tay, không sờ không mó, có hai chân, không bước không đi, từ cổ họng, không thốt ra một tiếng. Ước gì kẻ làm ra hoặc tin ở tượng thần cũng giống như chúng vậy” “Nhà Israel, hãy tin cậy Chúa, chính Chúa độ trì, làm thuẫn đỡ khiên che. Nhà Aharon, hãy tin cậy Chúa, chính Chúa độ trì, làm thuẫn đỡ khiên che. Ai kính Sợ Chúa, hãy tin cậy Chúa. hính Chúa độ trì, làm thuẫn đỡ khiên che. Chúa nhớ đến ta và sẽ ban phúc cả...” (Tv 115,4-11).
Hãy hy vọng vào tương lai, tin tưởng nói tới sự sống, tư duy tích cực. Mùa Vọng và mùa Giáng Sinh là thời gian của năm phụng vụ nhằm thức tỉnh nơi dân Thiên Chúa niềm hy vọng. Nhưng thật quan trọng là niềm hy vọng ấy phải đặt để vào điều có thể thực sự giúp chúng ta sống và trao ban ý nghĩa cho cuộc đời mình. Chính vì thế mà Sách Thánh cảnh báo chúng ta chống lại các niềm hy vọng giả dối, các niềm hy vọng giả dối này mà thế gian trình bày với chúng ta, bằng cách lột mặt nạ sự vô ích của chúng và chỉ cho thấy cái vô nghĩa của chúng. Và Kinh Thánh làm điều đó bằng nhiều cách thế, nhất là bằng cách tố cáo các ngẫu tượng giả mà con người liên tục bị cám dỗ đặt để niềm tin tưởng của nó, bằng cách biến nó trở thành đối tượng niềm hy vọng của mình.
Đặc biệt các ngôn sứ và các người khôn ngoan nhấn mạnh trên điều ấy, bằng cách đụng chạm tới điểm nhức nhối trên con đường lòng tin của tín hữu.
Bởi vì tin là tín thác nơi Thiên Chúa – ai tin thì tín thác nơi Thiên Chúa – nhưng tới lúc đó, khi phải đụng chạm với các khó khăn của cuộc sống, con người cảm nghiệm được sự mỏng giòn của sự tin tưởng của nó và cảm thấy cần có các chắc chắn khác nhau, các chắc chắn cụ thể, có thể sờ mó được. “Tôi tin thác nơi Thiên Chúa, nhưng tình hình hơi xấu một chút, và tôi cần một sự chắc chắn cụ thể một chút.” Và ở đó, nguy hiểm là ở đó. Và khi đó chúng ta bị cám dỗ tìm các an ủi mau qua, lấp đầy sự trống rỗng của nỗi cô đơn và làm nhẹ bớt cái mệt nhọc của việc tin tưởng.
Và chúng ta nghĩ có thể tìm chúng trong an toàn mà nó có thể cho – chẳng hạn – tiền bạc hay trong các liên minh với những người quyền thế; hoặc trong tinh thần thế tục; hay trong các ý thức hệ dối trá. Nhưng chúng ta thích các thần tượng, chúng ta thích các thần tượng biết bao! Có một lần nọ, tại Buenos Aires, tôi phải đi từ nhà thờ này đến nhà thờ khác, cách nhau ít nhiều khoảng một ngàn mét. Và tôi đi bộ. Ở giữa hai nhà thờ có một công viên, và trong công viên có rất nhiều các bàn nhỏ, nơi có các thầy bói ngồi; và có rất đông người xếp hàng dài chờ. Bạn đưa bàn tay cho họ, và họ bắt đầu nói. Nhưng lời lẽ luôn luôn giống nhau: có một phụ nữ trong cuộc đời ông, có một bóng đen đang đến, nhưng mọi sự sẽ thành công tốt... Và rồi bạn trả tiền. Điều này có trao ban an toàn cho bạn không? Đó là một sự chắc chắn – xin anh chị em cho phép tôi dùng từ này – của một sự ngu ngốc – Nhưng đó là một ngẫu tượng: tôi đã đi tới bàn của ông thầy bói, hay tôi đã đi coi bài – Tôi biết là không có ai trong anh chị em làm điều này đúng không? – Tín hữu cười – và tôi đã thành công hơn. Nó làm tôi nhớ tới cuốn phim có tựa đề “Phép lạ tại Milano” của người làm cái đó, thật là thối cái mũi... giá 100 đồng Lire. Họ bắt bạn trả tiền để cho họ ca tụng bạn, trao ban cho bạn một niềm hy vọng giả dối. Đó là ngẫu tượng, và chúng ta gắn bó biết bao với chúng: chúng ta mua các niềm hy vọng giả dối. Và Đấng là niềm hy vọng của sự nhưng không, Đấng đã trao ban cho chúng ta Chúa Giêsu Kitô, một cách nhưng không, đã cho chúng ta sự sống, Đấng ấy thì chúng ta không tin tưởng bao nhiêu...
Đôi khi chúng ta tìm chúng nơi một thần linh, có thể cúi đầu để xin vì các nhu cầu của chúng ta, và mong can thiệp một cách kỳ diệu để biến đổi thực tại, và làm cho nó trở thành như chúng ta muốn; nghĩa là một ngẫu tượng, và như là một ngẫu tượng, nó không thể làm gì hết, bất lực và dối trá.
Có một Thánh Vịnh tràn đầy khôn ngoan miêu tả cho chúng ta một cách hết sức gợi ý cái giả dối của các tượng thần này, mà thế gian cống hiến cho niềm hy vọng của chúng ta, và con người thuộc mọi thời đại bị cám dỗ đặt tin tưởng nơi chúng. Đó là Thánh Vịnh 115. Thánh Vịnh viết như sau: “Tượng thần chúng chỉ là vàng bạc, chỉ do tay người thế tạo thành. Có mắt có miệng, không nhìn không nói, có mũi có tai, không ngửi không nghe. Có hai tay, không sờ không mó, có hai chân, không bước không đi, từ cổ họng, không thốt ra một tiếng. Ước gì kẻ làm ra hoặc tin ở tượng thần cũng giống như chúng vậy” (Tv 115,4-8).
Tác giả Thánh Vịnh trình bày với chúng ta một cách châm biếm thực tại tuyệt đối phù du của các tượng thần này.
Và chúng ta phải hiểu rằng đây không chỉ là các hình tượng làm bằng kim loại và chất liệu khác, nhưng cũng là các hình tượng mà trí óc chúng ta xây dựng nữa, khi chúng ta tin tưởng nơi các thực tại hạn hẹp mà chúng ta biến thành tuyệt đối, hay khi chúng ta giản lược Thiên Chúa vào các lược đồ và tư tưởng về thần linh của chúng ta; một thần linh giống chúng ta, có thể hiểu và tiên liệu, y như các thần tượng mà Thánh Vịnh nói tới. Con người là hình ảnh của Thiên Chúa, chế tạo một thần linh theo hình ảnh của nó, và cũng là một hình ảnh vụng về: không nghe, không cử động và nhất là không thể nói. Nhưng chúng ta lại hài lòng đi tới với các thần tượng hơn là đi tới với Chúa. Chúng ta càng hài lòng hơn với niềm hy vọng phù du trao ban điều giả dối này, thần tượng này hơn là niềm hy vọng vĩ đại chắc chắn mà Chúa ban cho chúng ta...
Đối chọi với niềm hy vọng nơi một Chúa của sự sống, là Đấng với Lời của Ngài đã tạo dựng nên thế giới và hướng dẫn cuộc sống của chúng ta, người ta tin tưởng nơi các thần tượng câm nín. Các ý thức hệ, với các yêu sách tuyệt đối của chúng, các giàu sang – và đây là một thần tượng lớn – sự giàu sang, quyền lực và thành công, sự phù vân, với các ảo tưởng vĩnh cửu và toàn năng của chúng, các giá trị như vẻ đẹp vật lý và sức khỏe, khi chúng trở thành tượng thần cần phải hy sinh mọi sự, tất cả chúng đều là các thực tại làm lẫn lộn tâm trí, và thay vì tạo điều kiện cho sự sống thì nó dẫn đưa tới cái chết.
Thật là xấu xa nghe biết và gây đâu đớn cho tâm hồn, điều mà cách đây nhiều năm tôi đã nghe được trong giáo phận kia: có một phụ nữ một phụ nữ giỏi giang, rất đẹp, đẹp lắm, và bà khoe khoang sắc đẹp của bà, bà bình luận như thể đó là chuyện tự nhiên: “Ồ, vâng tôi đã phải phá thai, vì gương mặt tôi quan trọng lắm”. Thế đó... Đây là các ngẫu tượng, chúng đưa bạn tới con đường sai lầm, và không thể trao ban cho bạn niềm hạnh phúc.
Sứ điệp của Thánh Vịnh rất rõ ràng: nếu ta đặt tin tưởng nơi các thần tượng, thì ta cũng trở thành như chúng: là các hình ảnh trống rỗng với tay không sờ mó, với chân không bước đi, miệng không thể nói. Ta không còn gì để nói nữa, ta trở thành không có khả năng trợ giúp, thay đổi các sự vật, không có khả năng cười, trao ban chính mình, không có khả năng yêu thương. Và cả chúng ta là những người của Giáo Hội, chúng ta cũng gặp nguy cơ này khi chúng ta “trần tục hóa chính mình”. Cần phải ở trong thế gian, nhưng bảo vệ chính mình khỏi các ảo tượng của thế gian là các thần tượng này mà tôi đã nêu trên đây.
Như Thánh Vịnh tiếp tục, cần phải tín thác và hy vọng nơi Thiên Chúa, và Thiên Chúa sẽ chúc phúc. Thánh Vịnh nói: “Nhà Israel, hãy tin cậy Chúa... Nhà Aharon, hãy tin cậy Chúa... Ai kính Sợ Chúa, hãy tin cậy Chúa... Chúa nhớ đến ta và sẽ ban phúc cả...” (Tv 115,9-11). Chúa luôn luôn nhớ , cả trong những lúc xem ra tồi tệ nhất, nhưng Ngài vẫn nhớ đến chúng ta. Và đó là niềm hy vọng của chúng ta. Và niềm hy vọng không gây thất vọng. Không bao giờ. Không bao giờ gây thất vọng. Các tượng thần luôn luôn gây thất vọng: chúng là một sự tưởng tượng, chúng không có thật.
Đây là thực tại tuyệt vời của niềm hy vọng: khi tín thác nơi Chúa ta trở thành như Ngài, phúc lành của Ngài biến đổi chúng ta, biến đổi chúng ta thành con cái Ngài, chia sẻ sự sống của Ngài. Niềm hy vọng nơi Thiên Chúa làm cho chúng ta bước vào trong ánh sáng hoạt động của kỷ niệm của ký ức Ngài chúc lành cho chúng ta và cứu rỗi chúng ta. Và khi đó có thể bật lên thành tiếng Halleluia, chúc tụng Thiên Chúa hằng sống và chân thật, là Đấng vì chúng ta đã sinh ra từ Đức maria, đã chết trên thập giá và sống lại trong vinh quang. Và nơi vị Thiên Chúa này chúng ta hy vọng, và Thiên Chúa này không phải là một tượng thần, không bao giờ gây thất vọng.
Buổi tiếp kiến chung,ngày 11.01.2017
Suy tư: Khi cuộc đời cho bạn chén đắng, như đau khổ do bệnh tật, thất bại… khi đó bạn tìm kiếm và tín thác vào Thiên Chúa? Hay bạn lại tin và đi tìm những tượng thần mà bạn cho rằng mang lại may mắn cho cuộc đời của mình?
Cầu nguyện: Lạy Chúa Giêsu là Thiên Chúa của con, là núi đá độ trì, là nơi con an nghỉ. Nhờ Chúa con được cứu độ, bên Chúa, con chạy đến nương nhờ, với Chúa, con chung phần vinh dự. Chúa là Chúa quyền năng, là Đấng con tin tưởng, là tất cả ân tình. Con tín thác vào Chúa.
(Trích từ Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Niềm Hy Vọng Kitô Giáo; chuyển ngữ Giuse Phan Văn Phi, O.Cist.)